Truyền Cảm hứng Sáng tạo

Truyền Cảm hứng Sáng tạo
Cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) học sinh (HS) trung học cấp tỉnh năm học 2018 - 2019 vừa kết thúc đã để lại ấn tượng về niềm đam mê, tài năng và sự tự tin trong nghiên cứu khoa học của học trò xứ Quảng.

Nguyễn Vĩnh Huy (Trường THPT Tiểu La) trình bày “Thuật toán nhận dạng ngôn ngữ ký hiệu” - dự án đoạt giải Nhất. Ảnh: X.P

Sân chơi bổ ích

Được Sở GD-ĐT và Trường Đại học Duy Tân tổ chức thường niên trong 3 năm qua, cuộc thi đã trở thành một sân chơi nghiên cứu khoa học và sáng tạo sôi nổi trong học đường cả tỉnh. Không chỉ thành công ở cuộc thi cấp tỉnh khi ngày càng thu hút đông đảo HS tham gia, những năm qua học trò Quảng Nam còn gặt hái được kết quả khá tốt tại cuộc thi toàn quốc. Năm học 2015 - 2016, ngay trong lần đầu tiên tham gia tranh tài thì tất cả 6 dự án đều giành giải thưởng, trong đó 2 giải nhất. Tại các cuộc thi sau đó các em HS tiếp tục có được thành công, mà gần nhất là năm học 2017 - 2018 giành được 5 giải, trong đó 1 giải nhì, 2 giải ba.

Sáu dự án được trao giải nhất, gồm “Thuật toán nhận dạng ngôn ngữ ký hiệu” của Nguyễn Vĩnh Huy (Trường THPT Tiểu La - Thăng Bình), “Tích hợp công nghệ quét-in 3D” của Đặng Thành Sơn (THPT Nguyễn Khuyến - Điện Bàn), “Thiết bị cảnh báo sạt lở đất” của Đỗ Viết Trinh và Dương Xuân Quỳnh (THPT Bắc Trà My), “Nâng cao tính tự chủ của HS và trách nhiệm của giáo viên trong dạy học thông qua thiết kế và áp dụng bảng hỏi dành cho HS” của Phan Nguyễn Sông Ngân và Trần Thúc Nhân (THPT Hùng Vương - Thăng Bình), “Hệ thống thu gom rác thông minh” của Nguyễn Ngọc Gia Huy và Phan Ngọc Anh (THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm), “Ứng dụng công nghệ thực tế ảo tăng cường mô phỏng và tương tác trên bộ thẻ các động vật trong sách đỏ Việt Nam” của Phạm Gia Huy và Lê Khắc Trường An (THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm).

Chuẩn bị cho cuộc thi năm nay, ngành GD-ĐT đã đưa cuộc thi vào nhiệm vụ trọng tâm của ngành nhằm khuyến khích các em HS nghiên cứu, sáng tạo khoa học, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống. Nhờ đó, đã có hơn 200 tác giả với 157 dự án đến từ 49 đơn vị tham gia, trong đó nhiều nhất là lĩnh vực hệ thống nhúng, phần mềm hệ thống, kỹ thuật cơ khí và khoa học xã hội - hành vi. Điều đáng nói, cuộc thi ngày càng hấp dẫn đối với HS, thể hiện ở sự gia tăng về số lượng dự án tham gia. Nếu như năm học 2014 - 2015 chỉ có 22 dự án với 5 đơn vị góp mặt thì đến năm học 2017 - 2018 có 139 dự án với 44 đơn vị và năm nay con số tiếp tục tăng lên.

Theo ông Lê Văn Chính - Phó Giám đốc Sở GD-ĐT, cuộc thi đậm chất trí tuệ, sáng tạo này được Bộ GD-ĐT tổ chức lần đầu tiên vào năm 2013 đã có sự lan tỏa sâu rộng trong HS. Đến năm 2016 Quảng Nam mới lần đầu tiên tham gia, song liên tiếp ghi dấu ấn bằng thành tích cao. Cuộc thi đã tạo nên phong trào thi đua sôi nổi trong nhà trường, sản phẩm cuộc thi đã có tác dụng tích cực, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, như dự án “Thiết bị chuyển đổi văn bản trên máy tính thành chữ Braille cho người khiếm thị” của Võ Trung Thiên Tường (Trường THPT Lý Tự Trọng - Thăng Bình) hay dự án “Thư viện tự động dựa trên nền tảng IoT” của Đỗ Vũ Quang Lộc và Hồ Tấn Trí (Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm).

Truyền cảm hứng

Trong số 96 dự án vào vòng chung kết, có thể thấy, nhiều đề tài bắt nguồn từ yêu cầu thực tiễn, cuộc sống hàng ngày, như “Thiết bị cảnh báo sạt lở đất”, “Hệ thống thu gom rác thông minh” hay “Tái chế rác thải nilon thành những vật phẩm có ích và thân thiện”, “Hệ thống barie thông minh”. Một số dự án gây ấn tượng bởi mang tính nhân văn khá cao, đem lại thiện cảm cho nhiều người, như “Thuật toán nhận dạng ngôn ngữ ký hiệu” nhằm hỗ trợ người bị câm điếc hay “Thắt lưng cảnh báo đột quỵ và định vị người dùng qua điện thoại”. Theo ban giám khảo cuộc thi, đề tài xã hội và hành vi rất khó và kén chọn người tham gia. Tuy nhiên, năm nay đề tài này thu hút không ít dự án có chất lượng như “Hội chứng đám đông trong HS” hay “Ngại giao tiếp trước đám đông”.

Đánh giá về cuộc thi, ông Hà Thanh Quốc - Giám đốc Sở GD-ĐT cho rằng, thành công không chỉ là số lượng đề tài nhiều mà còn là sự nhiệt tình, tính chủ động, sự say mê với nghiên cứu khoa học của HS cả tỉnh. Chính sự nhiệt tình, tự tin và tài năng của các em đã truyền cảm hứng cho các nhà khoa học, các thầy cô. Minh chứng cho điều đó là năm nay có đến 73 dự án của cấp THCS dự thi và nhiều dự án đoạt giải cao như “Hệ thống tự động xả nước nhà vệ sinh không sử dụng điện” của em Đặng Thanh Lâm (Trường THCS Nguyễn Du - Tam Kỳ) hay “Hệ thống cảnh báo trượt lở núi, ta-luy ven đường” của em Phạm Văn Triều (Trường THCS Trần Hưng Đạo - Hiệp Đức). Phần lớn các đề tài có nội dung và phương pháp nghiên cứu phù hợp, có tính sáng tạo.

(Nguồn:http://baoquangnam.vn/xa-hoi/giao-duc/201901/truyen-cam-hung-sang-tao-836056/#.XE5sjBNmAhQ.gmail)

Nhà khoa học Đại học Duy Tân phát hiện loài chuồn chuồn kim mới ở Tây Nguyên

Một loài chuồn chuồn kim mới vừa được TS.Phan Quốc Toản - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Côn trùng - Ký sinh trùng, Đại học Duy Tân phát hiện tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Ngọc Linh, tỉnh Kon Tum và sau đó là tại Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai, Việt Nam.
Bài báo khoa học giới thiệu về loài chuồn chuồn kim mới này của TS.Phan Quốc Toản ngay lập tức được Tạp chí Quốc tế Zootaxa chấp nhận đăng tải vào ngày 4-2-2019. Tên của loài chuồn chuồn kim này được tác giả trân trọng đặt theo tên của người sáng lập lên trường Đại học (ĐH) Tư thục đầu tiên và lớn nhất miền Trung, đó là Nhà giáo Ưu tú, Anh hùng Lao động Lê Công Cơ với tên khoa học là Coeliccia lecongcoi.

Khám phá bí ẩn giữa núi rừng Tây Nguyên

Là một người yêu thiên nhiên, say mê vẻ đẹp và sự đa dạng của các loài côn trùng, TS. Phan Quốc Toản đã dành khá nhiều thời gian để sống, tìm hiểu và nghiên cứu ở khắp các cánh rừng Việt Nam. Công việc nghiên cứu đòi hỏi phải trèo đèo, lội suối khá vất vả nhưng giúp TS.Toản phát hiện ra những điều mới lạ về các loài côn trùng vốn đang góp phần vào việc tạo dựng một hệ sinh thái lành mạnh trong môi trường tự nhiên Việt Nam.

Loài chuồn chuồn kim mới mang tên Coeliccia lecongcoi

Công bố quốc tế mới nhất của TS. Toản chính là về một loài chuồn chuồn kim mới được phát hiện tại khu vực núi rừng Tây Nguyên của Việt Nam. Đó là một loài chuồn chuồn kim có mặt lưng được bao phủ một màu đen tuyền và bên phía dưới bụng được nhuộm màu vàng óng. Cả cơ thể của chuồn chuồn kim này là sự phối màu khéo léo trong tính cân đối của đôi mắt màu vàng, má màu xanh, và phần ngực được bao phủ bởi một lớp phấn mờ. Ngay khi phát hiện những khác biệt ở loài chuồn chuồn kim này, TS.Toản đã thu thập mẩu vật, xử lý và sau đó, mang về để tiếp tục nghiên cứu trong phòng thí nghiệm tại ĐH Duy Tân. Quá trình nghiên cứu tỉ mỉ đã giúp TS.Toản phát hiện ra nhiều điều mới lạ hơn trên cơ thể của chuồn chuồn kim và khẳng định đây là một loài hoàn toàn mới trong khoa học. Loài côn trùng mới này chủ yếu sống ở những dòng suối nhỏ (chiều rộng 2 ~ 4m) xen kẽ với những tảng đá lớn tối tăm hay các thảm thực vật rậm rạp ở các khu rừng nguyên sinh. TS.Toản quyết định đặt tên loài côn trùng này là Coeliccia lecongcoi.

Trước đó vào năm 2017, TS.Phan Quốc Toản cũng đã từng công bố nghiên cứu về một loài chuồn chuồn kim mới khác với tên gọi là Coeliccia duytan được tìm thấy ở Vườn quốc gia Chư Mom Rây, tỉnh Kon Tum, Việt Nam. Hai loài này đều là những loài đặc hữu, chỉ mới được phát hiện phân bố ở khu vực Tây Nguyên. Điểm khác biệt là con đực của loài chuồn chuồn kim Coeliccia lecongcoi có vạch màu đen ở vân ngực, khác nhau về hình dạng đốm phấn trắng và khác nhau nữa ở đặc điểm cấu tạo phần sau của đốt ngực trước (prothorax) ở con cái. Các kết quả nghiên cứu về nhóm chuồn chuồn kim này đã đặt những bước chân đầu tiên cho một hành trình dài khám phá và tìm hiểu những điều thú vị về chuồn chuồn kim cũng như các loài côn trùng khác ở Việt Nam.

Ẩn ý về tên của loài chuồn chuồn kim mới Coeliccia lecongcoi

Từ báo cáo khoa học đăng tải trên Tạp chí Quốc tế Zootaxa, phát hiện một điều khá thú vị với tên của loài chuồn chuồn kim mới này, đó là Coeliccia lecongcoi. Phải chăng đó là tên gọi được đặt theo tên của một người nổi tiếng?

Điều này không còn quá xa lạ trong giới khoa học hiện nay khi những phát hiện mới đã được tác giả đặt tên dựa theo một nhân vật quan trọng, có tầm ảnh hưởng nhằm thể hiện sự kính trọng, tôn vinh, tri ân, hay tưởng nhớ một người nào đó. Đã có rất nhiều loài sinh vật được đặt tên theo hướng này, chẳng hạn như loài Bướm đêm Neopalpa donaldtrumpi ở bang Arizona, California được đặt theo tên Tổng thống Donald Trump, hay có tới 9 loài sinh vật mang tên vị cựu Tổng thống Barack Obama, hoặc một loài Bọ cánh cứng ở Malaysia, loài Grouvellinus leonardodicaprioi cũng được đặt tên theo tên của nam diễn viên Leonardo DiCaprio,…

Ngoài chuồn chuồn kim, TS.Phan Quốc Toản còn say mê nghiên cứu các loại côn trùng khác như bướm, bọ cánh cứng, ve sầu,... và cả các loại ký sinh trùng gây bệnh ở người

Lý giải điều thú vị này đối với tên gọi Coeliccia lecongcoi dành cho loài chuồn chuồn kim mới vừa được phát hiện, và trước đó cũng đã từng đặt tên Coeliccia duytan cho một loài chuồn chuồn kim khác, tác giả là TS.Phan Quốc Toản chia sẻ: "Đối với riêng tôi, loài chuồn chuồn kim Coeliccia lecongcoi được đặt theo tên của Nhà giáo Ưu tú, Anh hùng Lao động Lê Công Cơ - một người thầy mẫu mực cũng chính là người mà tôi luôn ngưỡng mộ về tinh thần làm việc, ý chí và nghị lực để xây dựng và phát triển trường ĐH Duy Tân uy tín như hôm nay. Tôi đã đặt tên cho 2 loài chuồn chuồn mới là Coeliccia duytan và Coeliccia lecongcoi chính là thể hiện sự trân trọng đối với ngôi trường này, đồng thời mối quan hệ họ hàng gần gũi giữa hai loài Coeliccia lecongcoi và Coeliccia duytan cũng như ngụ ý nói về một mối khăng khít và gắn bó giữa thầy Lê Công Cơ với ĐH Duy Tân. Thầy là người sáng lập và vượt qua chặng đường 25 năm đầy sóng gió để tạo dựng nên một môi trường học tập và làm việc chất lượng cho giảng viên và sinh viên khắp cả nước, đặc biệt trong đó có người dân ở khu vực miền Trung nghèo khó và nắng gió này."

Ngay sau khi lấy bằng Tiến sĩ về côn trùng học tại Nhật Bản, TS.Phan Quốc Toản đã tham gia sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Côn trùng - Ký sinh trùng của ĐH Duy Tân. Đây chính là chiếc nôi để TS.Toản thỏa sức với đam mê và nghiên cứu về côn trùng. Nhà trường đã tạo điều kiện để TS.Toản dạo bước khắp các núi rừng của Việt Nam cũng như cung cấp phòng thí nghiệm và các trang thiết bị cần thiết khác, phục vụ cho việc nghiên cứu và tích lũy kiến thức mới. Chuồn chuồn kim được TS.Toản rất quan tâm nghiên cứu bởi đây là nhóm côn trùng bán thủy sinh, cả giai đoạn ấu trùng đến trưởng thành đều là những loài săn bắt các loài côn trùng khác để ăn thịt. Chuồn chuồn cũng chính là một nhóm sinh vật chỉ thị (bioindicator) dùng để đánh giá chất lượng nguồn nước và các hệ sinh thái, đồng thời, còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp, góp phần tiêu diệt nhiều loài côn trùng gây hại.

Việt Nam là 1 trong 15 nước có đa dạng sinh học xếp vào hàng cao nhất thế giới. Theo thống kê từ các nhà nghiên cứu, ước tính ở Việt Nam đến năm 2007, đã có khoảng 235 loài chuồn chuồn được xác nhận, nhưng chỉ sau hơn 10 năm, đến nay, số lượng loài đã tăng lên gần 400 loài. Chỉ riêng đối với nhóm chuồn chuồn kim, trong vòng 2 năm trở lại đây, TS.Phan Quốc Toản và các đồng nghiệp đã phát hiện và công bố hàng chục loài mới qua thu thập từ các khu rừng, khu bảo tồn và vườn quốc gia của Việt Nam. Việc nghiên cứu đa dạng loài chuồn chuồn nói riêng và động vật học nói chung đang thực sự có ý nghĩa cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu đa dạng sinh học của Việt Nam, phục vụ cho các công tác đánh giá bảo tồn loài, nguồn gốc phát sinh của loài, và nghiên cứu sự phân bố của các nhóm loài dựa vào quá trình biến đổi khí hậu, biến đổi sinh thái.

Các bạn có thể xem thêm thông tin đào tạo các ngành về Môi trường tại ĐH Duy Tân tại đây: Khoa Môi trường & Công nghệ Hóa

Tâm Thông
https://nld.com.vn/giao-duc-khoa-hoc/nha-khoa-hoc-dai-hoc-duy-tan-phat-hien-loai-chuon-chuon-kim-moi-o-tay-nguyen-20190218091659178.htm